Kto i kiedy może występować o zachowek

W życiu każdego człowieka nadchodzi moment, w którym trzeba się zmierzyć ze śmiercią bliskich osób. Z chwilą śmierci człowieka, całość jego majątku oraz  zobowiązań wchodzi w skład masy spadkowej.

Zasady dziedziczenia po bliskiej osobie zmarłej określa Kodeks Cywilny. Zgodnie z jego zapisami spadek przypada osobie wskazanej testamentem (dziedziczenie testamentowe), albo osobom z najbliższego kręgu rodziny (dziedziczenie ustawowe).

Czym jest zachowek?

Zachowek jest specyficznym uprawnieniem osób, które w drodze dziedziczenia ustawowego (przy braku testamentu) byłyby powołane do spadku.  Zachowek stanowi część udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionemu, gdyby nie było testamentu.

Roszczenie o uzyskanie zachowku wymaga wystąpienia na drogę sądową – takie sprawy majątkowe nie należą do najłatwiejszych, więc należy skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego. Od prawidłowo przeprowadzonego procesu zależy, czy część majątku spadkowego zostanie uzyskana w drodze zachowku. Dobra kancelaria adwokacka przeanalizuje konkretną sprawę jeszcze przed podjęciem zlecenia i odradzi postępowanie w przypadku skutecznego wydziedziczenia.

Wysokość zachowku zależy od osoby, której zostanie on przyznany – standardowo to połowa udziału, który zostałby dziedziczony z mocy ustawy. Wyjątkiem są osoby małoletnie lub trwale niezdolne do pracy którym przysługuje 2/3 udziału.

Roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się  po upływie pięciu lat od ogłoszenia testamentu.

Komu przysługuje zachowek?

Zachowek przysługuje dzieciom, małżonkom oraz rodzicom spadkodawcy oraz pozostałym osobom, które dziedziczyłyby z mocy ustawy np. dziadkom.

Roszczenie o zachowek może być dziedziczone przez spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku, tylko w przypadku, kiedy należy on do grona osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkobiercy.

Zachowek nie przysługuje osobom skutecznie wydziedziczonym przez spadkodawcę – musi on w testamencie konkretnie określić kogo i z jakiej przyczyny wydziedzicza tzn. pozbawia prawa do dziedziczenia i zachowku.

Przesłanki wydziedziczenia

Spadkodawca może wydziedziczyć dowolną osobę z kręgu spadkobierców ustawowych jeżeli uprawniony:

• Uporczywie, wbrew woli spadkodawcy, postępuje w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
• Dopuścił się umyślnego przestępstwa wobec spadkodawcy lub którejś z najbliższych mu osób (przeciwko życiu, zdrowiu, wolności) a także w przypadku rażącej obrazy czci;
• Uporczywie nie dopełnia wobec spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Zachowek jest uprawnieniem, ale jego uzyskanie zależy od decyzji Sądu, który po rozważeniu wszelkich okoliczności sprawy wydaje postanowienie o przyznaniu lub oddaleniu roszczenia.